Taksilere ne oluyor, Martı TAG yasallaşıyor mu? Taksicilik tarihe karışabilir

Taksi camiası son yıllarda teknolojinin karşısında davalarla direnmeye çalışıyor. Yasal olmayan uygulamalar yasal olmak için adımlar attıkça taksilerin değerleri düşüyor.

İstanbul’daki taksi plakalarının değeri her geçen gün reel bazda düşüş gösteriyor. Fiyatlar yükselmiş gibi görünse de yıllardır güçlü ivme yakalayamadığı belli oluyor. Martı TAG, korsan taksiler, metro ağlarının gelişmesi, taksimetre ücretleri, taksilere karşı olan antipati gibi sebepler taksi camiasının gelir kaynaklarını azaltıyor. TAKSİ PLAKASI İHALESİNE TALEP OLMADI Geçtiğimiz günlerde İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından “Uygulama Bazlı Taksi Taşımacılığı Projesi” kapsamında 2 bin 500 taksi plakası için ihale açıldı. İlk etapta 150 taksi plakası satışa sunuldu. Kapalı zarf usulü gerçekleşen ihalede 150 planın sadece 9 tanesine teklif geldi. İlk olarak 001 numaralı plaka satışa sunuldu. Yapılan açık artırma sonucu Burhan Ergelen, 4 milyon 852 bin lira bedelle 34 TUA 001 plakanın sahibi oldu. 002 plakanın sahibi, 4 milyon 601 bin lira ile Metin Kacı, 003 plakanın sahibi ise 4 milyon 520 bin lira ile Berna Erkurtoğlu oldu. İhalede sadece 9 plaka satıldı. Satılamayan plakalar için de önümüzdeki günlerde yeniden ihale açılacak. TERCİH EDİLMEYEN 8+1’LER 4+1’E DÖNÜŞÜYOR İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantısında, minibüs ve taksi dolmuştan 8+1 taksiye dönüştürülen 717 aracın, normal taksiye geçiş hakkı tanınmasına ilişkin teklif oy birliğiyle kabul edildi. Müşteriler tarafından tercih edilmeyen 8+1 taksilerin 4+1’e dönüşmesiyle birlikte taksicilerin kazanç pastasının bölüneceği gerçeği de ortaya çıktı. MARTI TAG FAALİYETİNE DEVAM EDİYOR Martı TAG Türkiye’nin farklı illerinde faaliyetine devam ediyor. Akıllı telefon üzerinden çağırılan Martı TAG araçları hususi araçlardan oluşuyor ve herhangi bir yasal dayanağı olmadan hizmet vermeye devam ediyor. Polis ihbarı ya da herhangi bir uygulama noktasında polisin şüphelenmesi üzerine müşteri ve şoföre çapraz sorgu yapılarak aracın korsan taşımacılık yaptığı gerekçesiyle araç bağlanıp, ceza kesiliyor. Yolcuya da idari para cezası uygulanıyor. Martı TAG’ın cezaları ödediğine dair söylentiler ortada dolaşsa da araç 60 gün boyunca yediemin otoparkında bağlanmış oluyor. MARTI TAG YASALLAŞTI MI? Martı TAG’ın bugün açıkladığı mahkeme sonucuna göre yasallaşıp yasallaşmadığı sorusu kafalarda soru işareti uyandırdı. Martı TAG yasallaşmadı. Bugün verilen mahkeme kararı gereği Martı TAG e-Ulaşım lisansı almaya hak kazandı. Başka bir deyişle Martı TAG üzerinden yasal sarı taksiler çağırılarak seyahat edilebilmesi yasallaştı. Ancak itirazlar olması halinde yeni davalar açılarak sürecin uzatılması ihtimali de var. Hususi araçlarla verilen hizmet için yasal düzenlemeler ve belediyeden gerekli izinlerin alınması gerekliliği gerçeği ortada duruyor.

YÜZ BİNLERCE YASAL VE KORSAN TAKSİ HİZMET VERİYOR

Taksi sayısının artmasını istemeyen taksiciler, sayıları yüz binleri aşan  korsan taksiler varken de iş yetiştiremez hale gelmiş durumdalar. Yüz binlerce korsan taksinin faaliyet gösterdiği İstanbul’da taksicilerin plaka sayısının artmasını istememeleri de tezatlık yaratıyor. Taksi plakası sayısının artması halinde taksi plakasının değersizleşeği kanısı plaka sahipleri tarafından sayının sabit tutulması isteğini ortaya çıkarıyor. Ancak talebin çok yasal taksinin de az olması nedeniyle korsan faaliyetler canlı kalmayı maalesef sürdürüyor.

PLAKA FİYATLARI YİNE DÜŞÜŞTE İstanbul taksi plakası fiyatları düşüş göstermeye devam ediyor. Geçtiğimiz Şubat, Mart, Nisan ayında sebepsiz yere artan plaka fiyatları yeniden gerilemeye başladı. Plakalar Nisan ayında 8.1 milyon liradan satıldı. Ancak bu fiyatların doğruluğu araştırılmıyor ve devlete beyan edilen tutarın ne olduğu Türkiye İstatistik Kurumu ya da noterler tarafından duyurulmuyor. Bu nedenle pazarlama işi yapan galericilerin fiyat şişirmesi durumu da ortaya çıkmış olabiliyor. Plakalar şu anda 6 milyon 750 bin liradan satılıyor ve yasal olmadan kiraya verilip 40-45 bin lira aralığında kira alınıyor.

Ayrıca uygulama sahiplerinin yasallaşmak için her adımı atması ve kamuoyu oluşturması da plaka fiyatları üzerinde negatif baskı oluşturuyor. 2.5 YILDA YÜZDE 8.87 ARTMIŞ Örnek vermek gerekirse 2023 yılında 6.2 milyon liraya satılan taksi plakası günümüzde 6 milyon 750 bin liraya satılıyor. 2023, 2024 ve 2025 yılındaki enflasyon hesaba katılırsa taksi plakası getiri anlamında eksiye düşmüş durumda. Ayrıca milyonlarca lirayı plakaya yatırıp risk alıp 40-45 bin lira kira almak da finansal okuryazarlık anlamında çok küçük kalan bir bakiye olarak ortaya çıkıyor. TAKSİ PLAKASI ALMAKLA YETMİYOR Taksi plakası alma şartlarını taşıyan kişiler plaka aldıktan sonra kendisi işletecekse 1 milyon liranın üzerinde olan araçlardan alıp sarıya boyatıp gerekli muameleleri gerçekleştirip trafiğe çıkarması gerekiyor. Belli prosedürlerden geçildikten sonra taksiciliğe başlanıyor. Araç sıfır alınıp sarıya boyatıldığı anda değeri yüzde 70 oranında düşüyor ve satarken de galericilerin verdiği düşük teklifler kabul edilmek zorunda kalınıyor. KİRALAMAK YASAL DEĞİL Taksi plakası kiralamak yasal değil. Kiralayan kişi plakayı takmak için araç alması gerekiyor. 1 milyon liranın üzerinde para verip araç alındıktan sonra araç kiralayanın değil plaka sahibinin adına yapılıyor. Başka bir deyişle plaka sahibi ya da galericiler aracı kiralayana geri vermeme lüksüne sahip oluyor. Ayrıca plaka sahibinin ölmesi, plakayı satması gibi durumlarda kısa sürede kiracının yaptığı araç yatırımı sıfıra inebiliyor. Plaka satıldığında satın alan kişi yasal olmadığı için hem plakayı hem de aracı üstüne alıyor ve kiralayan üzerine belge olmadığı için hiçbir şey yapamıyor.

İkili ilişkiler devreye girerek araç taksiden çıkartılıyor ve çok ucuza taksi çıkması olarak satılabiliyor. MUAYENESİ, SİGORTASI, BAKIMI, ARIZASI, LASTİĞİ GİBİ BİRÇOK KALEM İŞİ VAR Taksi sahipleri araçlarına iyi bakmak durumunda yoksa arıza verirse aracın her yattığı dakika paranın boşa gitmesi anlamına geliyor. Her ay yaptığı kilomtreye göre en az 2 defa bakıma giriyor. Sürekli trafikte olmasından ve yaz-kış lastiği değişiminden dolayı yılda 3 sete yakın lastik yenileniyor. Trafik sigortası Haziran ayı için 106 bin 34 liraya kadar çıkabiliyor. Arıza yaptığında en az 5-10 bin lira masraf çıkıyor. Kaza gibi durumlarda araçlar tamirhanelerde günlerce parça ya da tamir edilmeyi bekleyebiliyor. Ticari taksinin bu tarz farklı farklı riskleri de bulunuyor. TAKSİCİLİK SONA MI ERECEK? Ticari taksi işinin sona ermesi yakın zamanda gerçekleşeceğe benziyor. ABD ve Çin’de başlayan otonom sürüşe sahip araçlar taksi hizmeti vermeye başladı. Şu an bebek adımlarıyla ilerlese de yapılması gerekenler listelenip daha profesyonelleştikçe taksicilik mesleğinin ortadan kalkması bekleniyor. Teknolojinin kısa zamanda gelişmesi ve hızla ilerlemesi bu durumu daha erkene çekeceğe benziyor.

Kaynak